БЯЦХАН СУРГААЛ (Р.Чойном)

   Чойном гэдэг хүн хойч үедээ агуу ихийг үлдээжээ. Түүний бичсэн шүлгүүд, хэлсэн үгс, бүтээлүүд... Бүгд материаллаг бус, идэж ууж, өмсөж зүүхүйц биш ч гэсэн муухан эрдэмтний насаараа цаасан дээр сараачиж, эцэст нь хэвлэлд өгөөд түүнийгээ НОМ хэмээн нэрийдсэн уйтгартай, найруулга муухан, зузаан зузаан ботиудын дэргэд үнэлж баршгүй өв хөрөнгө. Түүний шүлгүүдийг унших тусам хэзээ ч уйддаггүй, хэзээ ч зохион бичлэг шиг жинхэнэ зохиосон юм шиг санагддаггүй. Яг л байгаа байдлыг байгаагаар нь... Ер нь ч тэгээд амьдралд хамгийн ойр зүйлийг өгүүлсэн, ярьсан, бүтээсэн, бүтээхийг хүсч яваа хүмүүс олонд таалагддаг нь жам юм шиг. Чойном бүтээлүүддээ түүнийг л шингээсэн юм шиг. Чойномын ихэнх шүлгүүдийг хүмүүс мэдэх байх. Харин надтай санаандгүй доорх Бяцхан сургаал нь тааралдлаа. Түүнийг блогтоо оруулж байна. Үнэхээр үнэн үгтэй юмаа....

Ямар ч юмыг хийж сур
Ядаж хийснээ хэрэглэж сур.
Єчнєєн зовж байж бvтээсэн юм даа гэж
Єєрєє єєрєєсєє бvv харамла.



Удаан оролдож бvтээсэн бvхнийг
Удаан хэрэглэдэг албатай бус
Арван жил бэлтгэсэн зvйлийг
Агшин тєдийд ч дуусгаж болно.

Гуч хоног бэлдэж зэхээд
Гурав хоног наадам хийдэг
Насанд хvртлээ тєхєєрч яваад
Найр хурим ганцхан хийдэг.

Их ажил болж хийсэн сумаар
Ирмэх тєдийд буудаад дуусдаг
Зуун цагаар бvтээсэн шvдэнз
Зурах тєдийд нvvрс болдог.

Учир иймээс бэлтгэсэн зvйлээ
Удаан хэрэглэх гэж єєрийгєє бvv зовоо
Єєрийн зэхсэнийг эзний эрхээр
Єєрийгєє баясган хэрэглэж сур.
Амьдралыг єгсєн эх орондоо ч бас
Алд биеэ зориулж сур !

               **********              ***************             ****************  

Хvн болж тєрсний учир чи
Хvн бvхнийг хvндэлж яв.
Хvнээс хvчтэй амьтан энэ ертєнцєд vгvйн учир
Хvнээс чи айж болгоомжилж яв.

Буруу биш зєв сэтгэлтэй явбал
Бурхан биш хvн чамайг аварна.
Булзаж мэхэлж хорон санаатай явбал чинь
Буг биш хvн чамайг ална.

Цэцэн ч бай тэнэг ч бай хvний сэтгэл
Цэцэглэн ургахдаа амархан хvчит хєрс юм.
Хэрвээ чи єєрт хэрэггvй зvйлээр ч гэсэн
Хэн нэгнийг ядарч явахад нь баярлуулсан бол
Тэр хvний сэтгэлд чиний тєлєє цэцэрлэг ургаж
Тэртээ хожим чи vр шимийг нь амсах болно.

Алив бvхэн ганцхан єдрєєр дуусдаггvй
Аавын хvvтэй ганцхан уулзаад єнгєрдєггvй
Амьдралын олон давааны чухам ямархан оройд
Азтай буюу эзтэй тааралдахыг мэдэхэд бэрх

Зурвасхан тохиолыг vvрд vл мартан
Зуун жилийн хойно ч гаргаж ирж болно
Аар саархан юманд vл хайхран
Аягvй нэгэн ул мєр хvний сэтгэлд vлдээвэл

Он жилийн уртад тэр чиний эсрэг
Ой хєвч болтлоо ургасаар явна
Ярвагар явахдаа хэрхсэнээ чи мартан
Ядрах нэгэн єдрєє тэр ойд орно
Гарах газаргvй хорт ширэнгэнд мухардаж
Гашуун бэрх шийтгэлийг хожимдсон хойноо амсана

Хєрєнгє зєєр нэр алдар албан тушаал
Хєгшдийн буян залуугийн тэнхээ найз нєхєд
Аль нь ч гэсэн єнєє байвч, маргааш хоосон
Алга дарамхан улаан нvvр л хэзээ ч хэвээр

Дайсан нєхєр хоёрын аль нь ч гэсэн
Дандаа уншиж явах амьд хуудас
Yхэн vхтэл гагцхvv чиний нvvр мєн
Yvний учир тэр хуудсанд инээмсэглэлээс єєр юм бvv бич